چەند قسەیەك لەسەر بیتكۆین و وەن كۆین.
به‌شی یه‌كه‌م
ئاماده‌كردنی: محه‌مه‌د مه‌جید
چەند ساڵێك پێش ئێستا بابه‌تێكم له‌سه‌ر به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می
مێگاهۆڵدینگ بڵاوكرده‌وه كه ئه‌و كاته كۆمه‌لێك هاوڕێم به‌شداریان كردوو و زه‌ره‌ری
زۆریان لێیكرد، ئێستا چه‌ندین كۆمپانیای هاوشێوه‌ی مێگاهۆڵدین له كوردستان
دروستبوون. له‌گه‌ل ئه‌وه‌ی له زۆربه‌ی وڵاتان ئه‌م كۆمپانیایانه رێگایان
پێنادرێ كاربكه‌ن، به‌ڵام له كوردستان چه‌ندین كۆمپانیای له‌م شێوه‌یه ئازادانه
كارده‌كه‌ن، یه‌كێك له‌وانه وه‌ن كۆینه.
وه‌ن كۆین نه‌خشه‌ی پۆنزیه و نزیكه له نه‌خشه‌ی هه‌ره‌میه‌وه، نه‌خشه‌ی پۆنزی بۆ یه‌كه‌مجار و له ساڵی ١٩٢٠ له‌لایه‌ن چالس پۆنزیه‌وه داهێنراوه. خاوه‌نی داهێنه‌ری وه‌نكۆین خۆی به دكتۆر رۆژا ئیگنتۆڤا ناساندووه و خه‌لكی بولگاریایه. هۆكاری ئه‌وه‌ی وه‌ن كۆین به نه‌خشه‌ی پۆنزی ناسێنراوه ئه‌وه‌یه شێوازه‌كه‌ی له پۆنزیه‌وه نزیكه و ئه‌و كه‌سانه‌شی به‌ڕێوه‌ی ده‌به‌ن پێشتر به‌رنامه‌ی هاوشێوه‌یان به‌ڕێوه‌بردووه. به‌ڵام ئه‌و كه‌سانه‌ی خه‌ریكی به‌بازاركردنی وه‌ن كۆینن، ئه‌م بازرگانیه به‌م جۆره ناناسێنن، به‌ڵكو به‌راوردی ئه‌كه‌ن به دراوی ئه‌لیكترۆنی بیتكۆین و به قسه‌ی ئه‌وان جێگای بیتكۆین ئه‌گرێته‌وه و به‌شداربوانی ئه‌م بازرگانیه ده‌رفه‌تێكی گه‌وره‌یان له به‌رده‌ستدایه ببنه ملیۆنێر.
وه‌ن كۆین نه‌خشه‌ی پۆنزیه و نزیكه له نه‌خشه‌ی هه‌ره‌میه‌وه، نه‌خشه‌ی پۆنزی بۆ یه‌كه‌مجار و له ساڵی ١٩٢٠ له‌لایه‌ن چالس پۆنزیه‌وه داهێنراوه. خاوه‌نی داهێنه‌ری وه‌نكۆین خۆی به دكتۆر رۆژا ئیگنتۆڤا ناساندووه و خه‌لكی بولگاریایه. هۆكاری ئه‌وه‌ی وه‌ن كۆین به نه‌خشه‌ی پۆنزی ناسێنراوه ئه‌وه‌یه شێوازه‌كه‌ی له پۆنزیه‌وه نزیكه و ئه‌و كه‌سانه‌شی به‌ڕێوه‌ی ده‌به‌ن پێشتر به‌رنامه‌ی هاوشێوه‌یان به‌ڕێوه‌بردووه. به‌ڵام ئه‌و كه‌سانه‌ی خه‌ریكی به‌بازاركردنی وه‌ن كۆینن، ئه‌م بازرگانیه به‌م جۆره ناناسێنن، به‌ڵكو به‌راوردی ئه‌كه‌ن به دراوی ئه‌لیكترۆنی بیتكۆین و به قسه‌ی ئه‌وان جێگای بیتكۆین ئه‌گرێته‌وه و به‌شداربوانی ئه‌م بازرگانیه ده‌رفه‌تێكی گه‌وره‌یان له به‌رده‌ستدایه ببنه ملیۆنێر.
:: بیتكۆین چیه؟
بیتكۆین دراوێكی دیجیتاڵیه و له‌لایه‌ن پرۆگرامه‌رێك یان كۆمه‌ڵێك پرۆگرامه‌ری نه‌ناسراوه‌وه داهێنراوه له ساڵی ٢٠٠٩. له سه‌ره‌تای دروستبوونیدا نرخی هه‌ر بیتكۆینێك ته‌نانه‌ت نه‌ده‌گه‌یشته ١ سه‌نتیش، به‌ڵام له ئێستادا نرخه‌كه‌ی به‌ڕێژه‌یه‌كی سه‌رسوڕهێنه‌ر به‌رزۆته‌وه به جۆرێك هه‌ركه‌سێك ٧ ساڵ پێش ئێستا و له ساڵی ٢٠١٠ به‌به‌های ته‌نها 3 دۆلار 300 بیتكۆینی كڕیبێت، ئێستا خاوه‌نی زیاتر لە پێنج ملیۆن دۆلاره.
بیتكۆین دراوێكی دیجیتاڵیه و له‌لایه‌ن پرۆگرامه‌رێك یان كۆمه‌ڵێك پرۆگرامه‌ری نه‌ناسراوه‌وه داهێنراوه له ساڵی ٢٠٠٩. له سه‌ره‌تای دروستبوونیدا نرخی هه‌ر بیتكۆینێك ته‌نانه‌ت نه‌ده‌گه‌یشته ١ سه‌نتیش، به‌ڵام له ئێستادا نرخه‌كه‌ی به‌ڕێژه‌یه‌كی سه‌رسوڕهێنه‌ر به‌رزۆته‌وه به جۆرێك هه‌ركه‌سێك ٧ ساڵ پێش ئێستا و له ساڵی ٢٠١٠ به‌به‌های ته‌نها 3 دۆلار 300 بیتكۆینی كڕیبێت، ئێستا خاوه‌نی زیاتر لە پێنج ملیۆن دۆلاره.
مامه‌ڵه‌كردن به بیتكۆینه‌وه له نێوان به‌شداربواندا به شێوه‌یه‌كی
راسته‌وخۆیه و پێویست به هیچ نێوه‌ندگیریه‌ك ناكات و خۆت به‌ته‌واوی سه‌په‌رشتی
ئاڵوگۆڕه‌كه ده‌كه‌یت و پاره‌كه‌ت ڕه‌وانه ده‌كه‌یت، ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌ی بانكه‌كان
و سیسته‌مه‌كانی تری حه‌واله‌یه كه به‌شداربووان به نێوه‌ندگیری ئه‌و بانكانه
پاره‌كانیان ڕه‌وانه ده‌كه‌ن.
بیتكۆین ده‌توانرێت ئاڵوگۆڕی پێبكرێت به دراوی تر و ده‌شتوانیت
شتومه‌كی پێبكریت به یاسایی، هه‌روه‌ها له بازاڕی ره‌شیشدا. له مانگی ٢ی ٢٠١٥
زیاتر له ١٠٠ هه‌زار بازرگان فرۆشیار بیتكۆینیان قبولكرد وه‌ك یه‌كێك له
رێگاكانی پاره‌وه‌رگرتن. ((بە تێبینی ئەوەی بیتكۆینیش پڕە لە مەترسی و لە هەر
كاتێك بۆی هەیە زەرەری گەورە تووشی بەشداربووانی بكات ))
:: ئایا وه‌نكۆین شوێنی بیتكۆین ده‌گرێته‌وه؟
له ڕاستیدا هیچ نزیكایه‌تیه‌ك له نێوان وه‌نكۆین و بیتكۆیندا نیه. به‌ڵكو وه‌نكۆین سوودیان له چیرۆكی سه‌ركه‌وتنی بیتكۆین وه‌رگرتووه بۆ فریودانی وه‌به‌رهێنه‌ران. بیتكۆین دراوێكی دیجیتاڵی به‌هاداره و نرخه‌كه‌ی زۆربه‌رزه، ده‌توانیت بیگۆڕیته‌وه به دراوی تر و شتومه‌كی پێبكریت و به‌كارهێنه‌رێكی زۆری هه‌یه و نرخه‌كه‌ی به‌رده‌وام له به‌رزبوونه‌وه‌دایه. ئه‌و كه‌سانه‌ی سوودمه‌ند له بیتكۆین، بیتكۆینیان به نرخێكی هه‌رزان كریوه و ئێستا پاره‌یه‌كی زۆر زیاتریان بۆ ئه‌كات، له كاتێكدا بۆ قازانجكردن له وه‌نكۆین ئه‌بێ پشت به هێنانی ئه‌ندامی نوێ ببه‌ستی، واتا به هێنانی به‌شداربووی نوێ بۆ نێو ئه‌م بازرگانیه تۆ بڕه پاره‌یه‌ك قازانج ده‌كه‌یت كه ئه‌مه‌ش له‌سه‌ر حسابی ئه‌و كه‌سه‌یه كه ده‌یهێنیته نێو بازرگانیه‌كه. ئه‌و كه‌سانه‌ش ده‌بنه ئه‌ندامی نوێ ئه‌بێ له‌به‌رامبه‌ر به‌شداریكردنا بڕه پاره‌یه‌ك بده‌نه كۆمپانیاكه به پێی ئه‌و پاكێجه‌ی به‌شداری ئه‌كه‌ن.
له ڕاستیدا هیچ نزیكایه‌تیه‌ك له نێوان وه‌نكۆین و بیتكۆیندا نیه. به‌ڵكو وه‌نكۆین سوودیان له چیرۆكی سه‌ركه‌وتنی بیتكۆین وه‌رگرتووه بۆ فریودانی وه‌به‌رهێنه‌ران. بیتكۆین دراوێكی دیجیتاڵی به‌هاداره و نرخه‌كه‌ی زۆربه‌رزه، ده‌توانیت بیگۆڕیته‌وه به دراوی تر و شتومه‌كی پێبكریت و به‌كارهێنه‌رێكی زۆری هه‌یه و نرخه‌كه‌ی به‌رده‌وام له به‌رزبوونه‌وه‌دایه. ئه‌و كه‌سانه‌ی سوودمه‌ند له بیتكۆین، بیتكۆینیان به نرخێكی هه‌رزان كریوه و ئێستا پاره‌یه‌كی زۆر زیاتریان بۆ ئه‌كات، له كاتێكدا بۆ قازانجكردن له وه‌نكۆین ئه‌بێ پشت به هێنانی ئه‌ندامی نوێ ببه‌ستی، واتا به هێنانی به‌شداربووی نوێ بۆ نێو ئه‌م بازرگانیه تۆ بڕه پاره‌یه‌ك قازانج ده‌كه‌یت كه ئه‌مه‌ش له‌سه‌ر حسابی ئه‌و كه‌سه‌یه كه ده‌یهێنیته نێو بازرگانیه‌كه. ئه‌و كه‌سانه‌ش ده‌بنه ئه‌ندامی نوێ ئه‌بێ له‌به‌رامبه‌ر به‌شداریكردنا بڕه پاره‌یه‌ك بده‌نه كۆمپانیاكه به پێی ئه‌و پاكێجه‌ی به‌شداری ئه‌كه‌ن.
بازرگانی وه‌نكۆین به سكام (فرت و فێڵ) ناسراوه و له زۆر وڵات
یان قه‌ده‌غه‌كراوه، یان ئه‌ندامانی ده‌ستگیركراون و تووشی گرفتی یاسایی بوون.
ناتوانیت وه‌نكۆین بیگۆڕیته‌وه به دراوی تر. دراوێكی بێبه‌هایه، ئه‌گه‌ر ته‌نانه‌ت
به‌به‌های ١ ملیار یۆرۆیش وه‌نكۆینت هه‌بێت ناتوانیت له هیچ یه‌كێك له ماڵپه‌ڕه
باوه‌ڕپێكراوه‌كان شتومه‌ك بكڕیت و بێسووده. له ئێستادا هیچ رێگایه‌ك نیه بۆ
گۆڕینه‌وه‌ی وه‌نكۆین به دراوی تر، واته هه‌رچه‌ند وه‌نكۆینت هه‌بێ ناتوان
بیگۆڕیته‌وه به ته‌نها ١ یۆرۆیش. تا مانگی ١ی ٢٠١٧ ته‌نها رێگایه‌ك هه‌بوو بۆ
گۆڕینه‌وه‌ی دراوی وه‌ن كۆین به‌ناوی OneCoin Exchange ئه‌مه‌ش ته‌نها
رێگه‌ی به‌و به‌شداربوانه ده‌دا وه‌نكۆین بگۆڕنه‌وه به یۆرۆ كه له پاكێجی
ستارته‌ر به‌ره‌و سه‌ره‌وه‌یان هه‌بوو. ته‌نانه‌ت ئه‌م گۆڕینه‌وه‌یه‌ش سنووردار
بوو به گوێره‌ی جۆری پاكێجی به‌شداربووه‌كه، واتا نه‌تده‌توانی له‌و بڕه‌ی بۆت
دیاریكراوه زیاتر وه‌ك كۆین بگۆڕیته‌وه به یۆرۆ. به‌ڵام ئه‌م خزمه‌تگوزاریه به
بێ هیچ ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌ك له مانگی ١ی ٢٠١٧ داخرا.
هه‌رچه‌نده ئه‌مه بازرگانیه‌كه‌ی به‌رنامه‌ی پۆنزیه، به‌لام ئه‌ندامانی
وه‌نكۆین بۆ ڕاكێشانی به‌شداربووی نوێ كۆمه‌لێك بانگه‌شه ده‌كه‌ن له‌وانه كه
گوایه وه‌ن كۆین له بیتكۆین سه‌ركه‌وتووتر ده‌بێت و ئه‌گه‌ر ئێستا به نرخی چه‌ند
یۆرۆیه‌ك وه‌نكۆین بكڕیت ئه‌وا له داهاتوودا به چه‌ند هه‌زار یۆرۆیه‌ك ده‌یفرۆشیته‌وه.
به‌ڵام هیچ ئاماژه‌یه‌كی وا بوونی نیه و بازرگانیه‌كی نایاسایی و پڕ له فرت و
فێل ناتوانێت جێگای بتکۆین بگرێته‌وه، ته‌ناناته ئه‌مه ئه‌و ڕێگایه‌ش نیه كه
بیتكۆینی پێدا ڕۆشتووه
:: بۆچی وه‌نكۆین خۆیان به بیتكۆین به‌راورد ده‌كه‌ن؟
سروشتی ئه‌م بازرگانیه پڕ له فرت و فێڵانه به‌م جۆره‌یه، خۆیان هه‌ڵئه‌واسن به‌ناوی گه‌وره گه‌وردا، به‌رده‌وام كۆمپانیای به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می دروست ده‌بێت و كاریان فریودانی به‌شداربووه‌كانیانه. پێشتر به‌ناوی نێتوۆرك ماركێتینگه‌وه ده‌ستیان به‌كار ده‌كرد له كاتێكدا دوور و نزیك هیچ یه‌كێك له‌و كۆمپانیا هه‌ره‌میانه په‌یوه‌ندیان به نێتورۆك ماركێتینه‌وه نه‌بووه. ئه‌ندامه‌كانی ئه‌م بازرگانیه خۆیان به ئه‌نته‌رپرنوور (كارساز) ده‌ناسێنن، دیسانه‌وه ئه‌م بازرگانیه هیچ په‌یوه‌ندیه‌كی به ئه‌نته‌رپرنوورشیپه‌وه نیه. بۆیه ئێستا سوودیان له ناوبانگ و سه‌ركه‌وتنی بیتكۆین وه‌رگرتووه له كاتێكدا جیاوازیان ئاسمان و رێسمانه.
:: بۆچی وه‌نكۆین خۆیان به بیتكۆین به‌راورد ده‌كه‌ن؟
سروشتی ئه‌م بازرگانیه پڕ له فرت و فێڵانه به‌م جۆره‌یه، خۆیان هه‌ڵئه‌واسن به‌ناوی گه‌وره گه‌وردا، به‌رده‌وام كۆمپانیای به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می دروست ده‌بێت و كاریان فریودانی به‌شداربووه‌كانیانه. پێشتر به‌ناوی نێتوۆرك ماركێتینگه‌وه ده‌ستیان به‌كار ده‌كرد له كاتێكدا دوور و نزیك هیچ یه‌كێك له‌و كۆمپانیا هه‌ره‌میانه په‌یوه‌ندیان به نێتورۆك ماركێتینه‌وه نه‌بووه. ئه‌ندامه‌كانی ئه‌م بازرگانیه خۆیان به ئه‌نته‌رپرنوور (كارساز) ده‌ناسێنن، دیسانه‌وه ئه‌م بازرگانیه هیچ په‌یوه‌ندیه‌كی به ئه‌نته‌رپرنوورشیپه‌وه نیه. بۆیه ئێستا سوودیان له ناوبانگ و سه‌ركه‌وتنی بیتكۆین وه‌رگرتووه له كاتێكدا جیاوازیان ئاسمان و رێسمانه.
:: لایه‌نی یاسایی:
له مانگی ١٢ی ٢٠١٦ ده‌سه‌لاتی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی قۆرخكاری ئیتاڵیا هه‌ستا به ده‌ركردنی فه‌رمانی كاتی دژی نوێنه‌رانی كۆمپانیای One Network Services له ئیتاڵیا كه خاوه‌ندارێكی وه‌ن كۆین ده‌كات و تۆمه‌تباركران به‌وه‌ی خه‌ریكی بازرگانی نه‌خشه‌ی هه‌ره‌می نایاسایین. له مانگی ٢ی ٢٠١٧ ده‌سه‌لاتی سه‌رپه‌رشتیاری خزمه‌تگوزاری یه‌كێتی فیدراڵی ئه‌ڵمانیا BaFin هه‌ستا به بلۆككردنی سه‌رجه‌م ئه‌و ئه‌كاونتانه‌ی خه‌ریكی سپیكردنه‌وه‌ی پاره‌كانی وه‌نكۆین بوون به جۆرێك ٢٩ ملیۆن دۆلار بلۆك كران. هه‌روه‌هاش داوایكرد له خزمه‌تگوزاری به‌بازاڕكردنی نێوده‌وڵه‌تی IMS كۆتایی بێنێت به سه‌رجه‌م مامه‌ڵه ناره‌سمیه‌كانی پاره‌دانی كه په‌یوه‌ندیداربوون به وه‌ن كۆین و گه‌ڕاندنه‌وه‌یان بۆ وه‌به‌رهێنه‌ره‌كان.
له ١٨ی ٤ی ٢٠١٧ BaFin داوای له وه‌ن كۆین كرد بازرگانیه‌كه له ئه‌ڵمانیا رابگرێت و له ٢٧ی هه‌مان مانگ بازرگانیه‌كه‌ت قه‌ده‌غه‌كرد. له مانگی ٥ی ٢٠١٧ داواكاری گشتی بیلیفلد ده‌ستی به لێكۆڵینه‌وه كرد له ٧ كه‌سی پله به‌رزی خزمه‌تگوزاری به‌بازاڕكردنی نێوده‌وڵه‌تی IMS به‌هۆی فرت و فێڵ و سپیكردنه‌وه‌ی پاره‌وه، به گوێره‌ی ئۆفیسی داواكاری گشتی 360 ملیۆن یۆرۆ ده‌ست IMS كه‌وتووه له‌لایه‌ن وه‌به‌رهێنه‌رانی ئه‌ڵمانیه‌وه ته‌نها له نێوانی مانگی ١٢ی ٢٠١٥ بۆ مانگی ١٢ی ٢٠١٦. له نێو ئه‌و پارانه‌دا ٢٩ ملیۆن یۆرۆ له بانكه‌كاندا بلۆككراون.
له ٢٣ی ٤ی ٢٠١٧ پۆلیسی هندستان هه‌ستا به ده‌ستگیركردنی ١٨ كه‌س كه سه‌رقاڵی ئاماده‌سازی سیمینارێك بوون مه‌به‌ستی هێنانی به‌شداربووی نوێ بۆ نێو بازرگانیه‌كه. له ١٦ی ٦ی ٢٠١٧ به‌رێوه‌به‌ری جێبه‌جێكاری وه‌نكۆین ڕایگه‌یاند كه وه‌نكۆین له لایه‌ن حكومه‌تی ڤێتنامه‌وه مۆڵه‌تی پێدراوه و له ئێستادا مافی به‌كارهێنانی هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی وه‌ك دراوی دیجیتاڵی به‌كاربهێنرێت و بووه‌ته یه‌كه‌مین دراوی دیجیتاڵی له ئاسیادا كه به ره‌سمی له لایه‌ن حكومه‌تێكه‌وه مۆڵه‌ت درابێت. دوای ٤ رۆژ وه‌زاره‌تی پلاندانان و وه‌به‌رهێنانی ڤێتنام ئاشكرایكرد ئه‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ی وه‌نكۆین به‌كاریهێناوه ساخته‌یه.
له ١٠ی ٧ی ٢٠١٧ رۆژا ئیگناتۆڤا له هندستان تۆمه‌تباركرا به‌وه‌ی هه‌ستاوه به فریودانی وه‌به‌رهێنه‌ران. رۆژنامه‌ی ده‌یلی میره‌ر بڵاوی كرده‌وه كه وه‌ن كۆین سكامه و شتێكی بێ به‌هایه. له هه‌نگاریا بانكی نێوده‌وڵه‌تی هۆشداریداوه كه وه‌نكۆین به‌رنامه‌ی هه‌ره‌میه له چین چه‌ند ئه‌ندامێك و وه‌به‌رهێنه‌رێكی وه‌نكۆین ده‌ستگیركران له سالی ٢٠١٦ و نزیكه‌ی ٣١ ملیۆن دۆلاریان ده‌ستی به‌سه‌رداگیرا. لە ئێستادا كۆمپانیاكه له ژێر چاودێری و لێكۆڵینه‌وه‌دان له لایه‌ن چه‌ندین وڵاته‌وه له‌وانه سوید، فینلاند، بولگاریا، نه‌رویج، لاتیڤیا.
له ٣٠ی ٨ی ٢٠١٥ بولگاریا هۆشداریدا له مامه‌له‌كردن به‌م جۆره دراوانه‌وه و دراوی وه‌ك كۆینی وه‌ك نموونه هێنایه‌وه. دوای ئاگاداركردنه‌وه‌كه وه‌ن كۆین سه‌رجه‌م چالاكیه‌كانی له بولگاریا ڕاگرتوو و بانكه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی به‌كارهێنا بۆ وه‌رگرتنی پاره له به‌شداربووه‌كانی. له مانگی ٣ی ٢٠١٦ نه‌رویج ئاگاداركردنه‌وه‌ی دا به وه‌ن كۆین و به‌راوردی كرد به به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می، له مانگی ٣ی ٢٠١٧ بانكی میلی كرواتیا ئامۆژگاری خه‌ڵكی كرد كه زۆر وریا بن له بڕیاردانی به‌شداریكردن له وه‌نكۆین. له مانگی ٤ی ٢٠١٧ بانكی تایله‌ند ئاگاهینامه‌یه‌كی بڵاوكرده‌وه له دژی وه‌ن كۆین و ڕایگه‌یاند كه ئه‌مه دراوێكی دیجیتاڵی نایاساییه و نابێ مامه‌ڵه‌ی پێوه‌بكرێت. وێبسایته‌كه لای خۆشم له ئه‌مریكا ناكرێته‌وه، وادیاره لێره‌ش وه‌ك بازرگانیه‌كی سكام سه‌یرده‌كرێت.
له مانگی ١٢ی ٢٠١٦ ده‌سه‌لاتی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی قۆرخكاری ئیتاڵیا هه‌ستا به ده‌ركردنی فه‌رمانی كاتی دژی نوێنه‌رانی كۆمپانیای One Network Services له ئیتاڵیا كه خاوه‌ندارێكی وه‌ن كۆین ده‌كات و تۆمه‌تباركران به‌وه‌ی خه‌ریكی بازرگانی نه‌خشه‌ی هه‌ره‌می نایاسایین. له مانگی ٢ی ٢٠١٧ ده‌سه‌لاتی سه‌رپه‌رشتیاری خزمه‌تگوزاری یه‌كێتی فیدراڵی ئه‌ڵمانیا BaFin هه‌ستا به بلۆككردنی سه‌رجه‌م ئه‌و ئه‌كاونتانه‌ی خه‌ریكی سپیكردنه‌وه‌ی پاره‌كانی وه‌نكۆین بوون به جۆرێك ٢٩ ملیۆن دۆلار بلۆك كران. هه‌روه‌هاش داوایكرد له خزمه‌تگوزاری به‌بازاڕكردنی نێوده‌وڵه‌تی IMS كۆتایی بێنێت به سه‌رجه‌م مامه‌ڵه ناره‌سمیه‌كانی پاره‌دانی كه په‌یوه‌ندیداربوون به وه‌ن كۆین و گه‌ڕاندنه‌وه‌یان بۆ وه‌به‌رهێنه‌ره‌كان.
له ١٨ی ٤ی ٢٠١٧ BaFin داوای له وه‌ن كۆین كرد بازرگانیه‌كه له ئه‌ڵمانیا رابگرێت و له ٢٧ی هه‌مان مانگ بازرگانیه‌كه‌ت قه‌ده‌غه‌كرد. له مانگی ٥ی ٢٠١٧ داواكاری گشتی بیلیفلد ده‌ستی به لێكۆڵینه‌وه كرد له ٧ كه‌سی پله به‌رزی خزمه‌تگوزاری به‌بازاڕكردنی نێوده‌وڵه‌تی IMS به‌هۆی فرت و فێڵ و سپیكردنه‌وه‌ی پاره‌وه، به گوێره‌ی ئۆفیسی داواكاری گشتی 360 ملیۆن یۆرۆ ده‌ست IMS كه‌وتووه له‌لایه‌ن وه‌به‌رهێنه‌رانی ئه‌ڵمانیه‌وه ته‌نها له نێوانی مانگی ١٢ی ٢٠١٥ بۆ مانگی ١٢ی ٢٠١٦. له نێو ئه‌و پارانه‌دا ٢٩ ملیۆن یۆرۆ له بانكه‌كاندا بلۆككراون.
له ٢٣ی ٤ی ٢٠١٧ پۆلیسی هندستان هه‌ستا به ده‌ستگیركردنی ١٨ كه‌س كه سه‌رقاڵی ئاماده‌سازی سیمینارێك بوون مه‌به‌ستی هێنانی به‌شداربووی نوێ بۆ نێو بازرگانیه‌كه. له ١٦ی ٦ی ٢٠١٧ به‌رێوه‌به‌ری جێبه‌جێكاری وه‌نكۆین ڕایگه‌یاند كه وه‌نكۆین له لایه‌ن حكومه‌تی ڤێتنامه‌وه مۆڵه‌تی پێدراوه و له ئێستادا مافی به‌كارهێنانی هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی وه‌ك دراوی دیجیتاڵی به‌كاربهێنرێت و بووه‌ته یه‌كه‌مین دراوی دیجیتاڵی له ئاسیادا كه به ره‌سمی له لایه‌ن حكومه‌تێكه‌وه مۆڵه‌ت درابێت. دوای ٤ رۆژ وه‌زاره‌تی پلاندانان و وه‌به‌رهێنانی ڤێتنام ئاشكرایكرد ئه‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ی وه‌نكۆین به‌كاریهێناوه ساخته‌یه.
له ١٠ی ٧ی ٢٠١٧ رۆژا ئیگناتۆڤا له هندستان تۆمه‌تباركرا به‌وه‌ی هه‌ستاوه به فریودانی وه‌به‌رهێنه‌ران. رۆژنامه‌ی ده‌یلی میره‌ر بڵاوی كرده‌وه كه وه‌ن كۆین سكامه و شتێكی بێ به‌هایه. له هه‌نگاریا بانكی نێوده‌وڵه‌تی هۆشداریداوه كه وه‌نكۆین به‌رنامه‌ی هه‌ره‌میه له چین چه‌ند ئه‌ندامێك و وه‌به‌رهێنه‌رێكی وه‌نكۆین ده‌ستگیركران له سالی ٢٠١٦ و نزیكه‌ی ٣١ ملیۆن دۆلاریان ده‌ستی به‌سه‌رداگیرا. لە ئێستادا كۆمپانیاكه له ژێر چاودێری و لێكۆڵینه‌وه‌دان له لایه‌ن چه‌ندین وڵاته‌وه له‌وانه سوید، فینلاند، بولگاریا، نه‌رویج، لاتیڤیا.
له ٣٠ی ٨ی ٢٠١٥ بولگاریا هۆشداریدا له مامه‌له‌كردن به‌م جۆره دراوانه‌وه و دراوی وه‌ك كۆینی وه‌ك نموونه هێنایه‌وه. دوای ئاگاداركردنه‌وه‌كه وه‌ن كۆین سه‌رجه‌م چالاكیه‌كانی له بولگاریا ڕاگرتوو و بانكه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی به‌كارهێنا بۆ وه‌رگرتنی پاره له به‌شداربووه‌كانی. له مانگی ٣ی ٢٠١٦ نه‌رویج ئاگاداركردنه‌وه‌ی دا به وه‌ن كۆین و به‌راوردی كرد به به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می، له مانگی ٣ی ٢٠١٧ بانكی میلی كرواتیا ئامۆژگاری خه‌ڵكی كرد كه زۆر وریا بن له بڕیاردانی به‌شداریكردن له وه‌نكۆین. له مانگی ٤ی ٢٠١٧ بانكی تایله‌ند ئاگاهینامه‌یه‌كی بڵاوكرده‌وه له دژی وه‌ن كۆین و ڕایگه‌یاند كه ئه‌مه دراوێكی دیجیتاڵی نایاساییه و نابێ مامه‌ڵه‌ی پێوه‌بكرێت. وێبسایته‌كه لای خۆشم له ئه‌مریكا ناكرێته‌وه، وادیاره لێره‌ش وه‌ك بازرگانیه‌كی سكام سه‌یرده‌كرێت.
:: چۆن ده‌زانیت ئه‌م بازرگانیانه هه‌ره‌مین و فرت و فێڵن؟
هه‌موو كۆمپانیاكانی به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می له كۆمه‌ڵێك خاڵدا هاوباشن له‌وانه:
١. پێدانی خه‌ون و ئومێدی گه‌وره به به‌شداربوو كه ده‌توانێت له ماوه‌یه‌كی كه‌مدا ببێته ملیۆنێر
٢. فێڵكردن له چاوی به‌شداربوو به‌وه‌ی به جلی فۆرماڵ و گرانبه‌هاوه خۆیان پیشان ئه‌ده‌ن، خانووی جوان و سه‌یاره‌ی مۆدێل به‌رزت پیشان ئه‌ده‌ن كه به‌هۆی ئه‌م ئیشه‌وه كڕیویانه.
٣. به‌ڵێنی ئه‌وه ده‌ده‌نه به‌شداربوو ئه‌گه‌ری قازانج زۆر به‌رزه، مه‌ترسی زۆر كه‌مه، به پاره‌یه‌كی كه‌م ده‌توانیت ملیۆنان دۆلار قازانج بكه‌یت.
٤. له‌به‌رامبه‌ر به‌شداریكردندا پاره‌یه‌كی زۆرت لێ وه‌رده‌گرن، یان كاڵایه‌كی هه‌رزانت به نرخێكی زۆر له خۆی زیاتر پێده‌فرۆشن
٥. به‌زۆری له‌لایه‌ن كه‌سه نزیكه‌كانته‌وه یان هاورێكانته‌وه داوات لێ ئه‌كرێ به‌شداربیت.
هه‌موو كۆمپانیاكانی به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می له كۆمه‌ڵێك خاڵدا هاوباشن له‌وانه:
١. پێدانی خه‌ون و ئومێدی گه‌وره به به‌شداربوو كه ده‌توانێت له ماوه‌یه‌كی كه‌مدا ببێته ملیۆنێر
٢. فێڵكردن له چاوی به‌شداربوو به‌وه‌ی به جلی فۆرماڵ و گرانبه‌هاوه خۆیان پیشان ئه‌ده‌ن، خانووی جوان و سه‌یاره‌ی مۆدێل به‌رزت پیشان ئه‌ده‌ن كه به‌هۆی ئه‌م ئیشه‌وه كڕیویانه.
٣. به‌ڵێنی ئه‌وه ده‌ده‌نه به‌شداربوو ئه‌گه‌ری قازانج زۆر به‌رزه، مه‌ترسی زۆر كه‌مه، به پاره‌یه‌كی كه‌م ده‌توانیت ملیۆنان دۆلار قازانج بكه‌یت.
٤. له‌به‌رامبه‌ر به‌شداریكردندا پاره‌یه‌كی زۆرت لێ وه‌رده‌گرن، یان كاڵایه‌كی هه‌رزانت به نرخێكی زۆر له خۆی زیاتر پێده‌فرۆشن
٥. به‌زۆری له‌لایه‌ن كه‌سه نزیكه‌كانته‌وه یان هاورێكانته‌وه داوات لێ ئه‌كرێ به‌شداربیت.
به سوپاسه‌وه وه‌ریگراوه
وه‌ن كۆین دراوی دیجیتالیه، یان بازرگانیه‌كی فرت و فێڵ؟
به‌شی دووه‌م و كۆتایی
نووسینی: محه‌مه‌د مه‌جید
به‌شی دووه‌م و كۆتایی
نووسینی: محه‌مه‌د مه‌جید
دوای ئه‌وه‌ی بابه‌تێكم نووسی له‌سه‌ر دراوی دیجیتاڵی وه‌نكۆین، به‌شێك
له‌و كه‌سانه‌ی به‌شداریان كردبوو له‌و به‌رنامه‌یه كه‌وتنه هه‌ڵبه‌ستنی تۆمه‌تی
جۆراوجۆر. له كاتێكدا ئه‌و بابه‌ته‌ی من نووسیبووم زۆر به كه‌می بیرورای خۆمی
تێدابوو، به‌ڵكو كۆمه‌لێك داتا و زانیاری بوو كه له ویكیپیدیا و چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌كی
تره‌وه وه‌رمگرتبوو به‌و هیوای به‌رچاوڕوونیه‌ك بده‌مه ئه‌و كه‌سانه‌ی داوای
زانیاریان كردبوو و یان ده‌یانویست به‌شداری بكه‌ن. دیاره بۆ كه‌سێك پاره‌یه‌كی
زۆری خستبێته ناو ئه‌م به‌رنامه‌یه‌وه و تۆ پێی بڵێی به‌رنامه‌كه فرتوفێڵه زۆر
ئاساییه ئه‌گه‌ر به ١ ده‌قه مه‌وسوعه‌یه‌كی گه‌وره و گرنگی وه‌ك ویكیپیدیا زه‌ربی
سفر بكات و بڵێ وه‌ك سه‌رچاوه حساب ناكرێت.
من له‌م به‌شه‌دا زۆرترین را و شیكاری خۆم له‌سه‌ر وه‌نكۆین باس ئه‌كه‌م،
له‌گه‌ڵ به‌كارهێنانی كه‌مترین سه‌رچاوه. له‌وانه‌یه بۆچوونه‌كانم هه‌ڵه‌بن یان
راست، داوا له هیچ كه‌سێك ناكه‌م به‌شداری بكات یان نا، ده‌توانن شیكاریه‌كه
بخوێننه و دواتر خۆتان ئازادن له‌وه‌ی چ بڕیارێك ده‌ده‌ن. زۆربه‌ی ئه‌وانه‌تان ئه‌م
بابه‌ته ئه‌خوێننه‌وه پێشتر گوێتان له قسه‌ی ئه‌و كه‌سانه گرتووه كه
ماركێتینگ بۆ وه‌نكۆین ده‌كه‌ن، بێگومان كه‌سێك ماركێتینگ بكات پێناچێ ریسكه‌كانی
ئه‌م بازرگانیه‌تان بۆ باس بكات، بۆیه پێویسته ئه‌م دیوه‌ی تری بازرگانیه‌كه‌ش
ببینن.
من له‌م بابه‌ته‌دا ته‌نها باسی ئه‌گه‌ره مه‌ترسیداره‌كانی وه‌نكۆین ناكه‌م، به‌ڵام زیاتر تیشكی ده‌خه‌مه سه‌ر، پڕ به‌دڵ خۆشحاڵیشم ئه‌م دراوه سه‌ركه‌وتنی گه‌وره به‌ده‌سبهێنێت و لانی كه‌م ئه‌و هاورێیانه‌م به‌شداریان كردووه هیچ زه‌ره‌رێك نه‌كه‌ن و قازانجی گه‌وره‌ی لێبكه‌ن.
من له‌م بابه‌ته‌دا ته‌نها باسی ئه‌گه‌ره مه‌ترسیداره‌كانی وه‌نكۆین ناكه‌م، به‌ڵام زیاتر تیشكی ده‌خه‌مه سه‌ر، پڕ به‌دڵ خۆشحاڵیشم ئه‌م دراوه سه‌ركه‌وتنی گه‌وره به‌ده‌سبهێنێت و لانی كه‌م ئه‌و هاورێیانه‌م به‌شداریان كردووه هیچ زه‌ره‌رێك نه‌كه‌ن و قازانجی گه‌وره‌ی لێبكه‌ن.
وه‌ن كۆین و وه‌ن ئه‌كادیمی؟
وه‌نكۆین جگه له‌وه‌ی وه‌ك دراوێكی ئه‌لیكترۆنی خۆی ناساندووه، هاوكات خاوه‌نی وه‌ن ئه‌كادیمین، وه‌ن ئه‌كادیمی پایمانگایه‌كی فێركاری سه‌ربه وه‌ن كۆینه كه بابه‌تی فێركاری ده‌فرۆشن، نۆ پاكێجی جۆراوجۆریان هه‌یه له پاكێجی خۆڕاییه‌وه ده‌ستپێده‌كات هه‌تا پاكێجی ئینفینیتی كه نرخه‌كه‌ی ٢٧،٥٠٠ یۆرۆیه. له‌سه‌ر ماڵپه‌ڕه‌كه‌یان نووسراوه پلاتفۆرمی وه‌ن ئه‌كادیمی بابه‌تی فێركاری ئابووری پێشكه‌ش به خوێندكارانی به‌شداربوو ده‌كات له باره‌ی بازرگانی و ئاڵوگۆڕی پشكه‌كان و كریپتۆكه‌ره‌نسی و شیكاری ئابوری. بابه‌ته فێركاریه‌كان بریتین له كتێبی ئه‌لیكترۆنی، ڤیدیۆی فێركاری، پرێسنته‌یشن، هتد. هه‌ر پاكێجێكی وه‌ن ئه‌كادیمی جگه له‌م بابه‌ته فێركاری و ئابوریانه كۆمه‌ڵێك تۆكنت به خۆڕایی پێشكه‌شده‌كات كه دواتر ئه‌م تۆكنانه به‌كاردێنرێت بۆ ماینین (دروستكردنی) كۆین.
بۆچی نرخی ئه‌م فێركاریانه زۆر به‌رزه؟ خه‌ڵكی بۆ ئه‌یانكرن؟
وه‌نكۆین جگه له‌وه‌ی وه‌ك دراوێكی ئه‌لیكترۆنی خۆی ناساندووه، هاوكات خاوه‌نی وه‌ن ئه‌كادیمین، وه‌ن ئه‌كادیمی پایمانگایه‌كی فێركاری سه‌ربه وه‌ن كۆینه كه بابه‌تی فێركاری ده‌فرۆشن، نۆ پاكێجی جۆراوجۆریان هه‌یه له پاكێجی خۆڕاییه‌وه ده‌ستپێده‌كات هه‌تا پاكێجی ئینفینیتی كه نرخه‌كه‌ی ٢٧،٥٠٠ یۆرۆیه. له‌سه‌ر ماڵپه‌ڕه‌كه‌یان نووسراوه پلاتفۆرمی وه‌ن ئه‌كادیمی بابه‌تی فێركاری ئابووری پێشكه‌ش به خوێندكارانی به‌شداربوو ده‌كات له باره‌ی بازرگانی و ئاڵوگۆڕی پشكه‌كان و كریپتۆكه‌ره‌نسی و شیكاری ئابوری. بابه‌ته فێركاریه‌كان بریتین له كتێبی ئه‌لیكترۆنی، ڤیدیۆی فێركاری، پرێسنته‌یشن، هتد. هه‌ر پاكێجێكی وه‌ن ئه‌كادیمی جگه له‌م بابه‌ته فێركاری و ئابوریانه كۆمه‌ڵێك تۆكنت به خۆڕایی پێشكه‌شده‌كات كه دواتر ئه‌م تۆكنانه به‌كاردێنرێت بۆ ماینین (دروستكردنی) كۆین.
بۆچی نرخی ئه‌م فێركاریانه زۆر به‌رزه؟ خه‌ڵكی بۆ ئه‌یانكرن؟
وه‌ك له بابه‌ته‌كانی تردا باسمكردووه و ڕه‌نگه لای زۆرێكتان
ئاشنا بێت له به‌رنامه هه‌ره‌میه‌كاندا هیچ كاڵایه‌ك بوونی نیه، ئه‌و كه‌سه‌ی
به‌شداری به‌رنامه هه‌ره‌میه‌كان ده‌كه‌ن ئه‌بێ پاره‌یه‌كی زۆر له‌به‌رامبه‌ر به‌شداریكردندا
بده‌ن. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می له زۆربه‌ی وڵاته‌كاندا به نایاسایی
داده‌نرێت، بۆیه ناچاربوون به شێوازی تر بێنه مه‌یدان و كۆمه‌ڵێك گۆڕانكاری بكه‌ن
كه ئه‌و یاسایانه نه‌یانگرێته‌وه كه به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می پێ قه‌ده‌غه‌كراوه.
بۆیه هه‌ستان به فرۆشتنی كاڵای بێسوود یان بێبایه‌خ به نرخێكی گران و زۆر زیاتر
له خۆی، له راستیدا ئه‌م كاڵایانه‌ش ته‌نها بۆ شه‌رعیه‌تدانه به بازرگانیه‌كه‌یان،
ئه‌گینا كڕیاره‌كانیان هیچ پێویستیان به‌و كاڵایانه نیه، بۆیه فرۆشتنی كاڵاكه
شتێكی ڕووكه‌شه و ئه‌و پاره‌یه له‌به‌رامبه‌ر ئه‌ندامبووندا له‌و بازرگانیه وه‌رده‌گیرێت،
نه‌ك كاڵاكه.
ئه‌وه‌ی وه‌ن ئه‌كادیمی ئه‌یكا وه‌رگرتنی بڕێكی زۆر پاره‌یه له‌و
كه‌سانه‌ی ده‌بنه ئه‌ندام، به‌ڵام له‌ژێر ناوی فرۆشتنی بابه‌تی فێركاری
بازرگانیدا پاره‌كه وه‌رده‌گرێت هاوشێوه‌ی به‌رنامه هه‌ره‌میه‌كان، ئاشكرایه
هیچ كه‌سێك ئاماده نیه ئه‌و بڕه پاره زۆره بدات به كۆمه‌ڵێك بابه‌تی فێركاری
و هیچ كات ئه‌و بابه‌تانه ئه‌و نرخ و به‌هایه‌یان نیه، بۆیه پێدانی ئه‌و پاره
به‌مه‌به‌ستی ئه‌ندامبوون و ده‌ستكه‌وتنی كۆینه له‌م به‌رنامه‌یه نه‌ك فێربوونی
بازرگانی و كڕینی كتێب و ڤیدیۆی فێركاری. زۆرێك له‌وانه‌ی پاكێجه‌كانیان كڕیوه
زمانی و عه‌ره‌بی و ئینگلیزی نازانن ئیتر بۆچی ئه‌م پاره زۆره ئه‌ده‌نه كۆمه‌ڵێك
بابه‌تی فێركاری؟ بێگومان ئه‌و پاره‌یه مه‌به‌ست لێی ته‌نها به ئه‌ندام بوونه.
بۆچی كۆمپانیاكه، له جیاتی كۆین، پاكێجی فێركاری ئه‌فرۆشێت؟
به‌بڕوای من كۆمپانیاكه نایه‌وێ كۆین بفرۆشێت بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵك له به‌های راسته‌قینه‌ی كۆینه‌كانیان تێنه‌گه‌ن، ئه‌وان نایانه‌وێ نرخێكی كه‌م له‌سه‌ر كۆینه‌كانیان دانێن (هه‌رچه‌نده ئێستا به ناوی پاكێجی فێركاری و تۆكنه‌وه) ئه‌و كۆینانه به نرخێكی زۆر كه‌م ده‌فرۆشن. بۆیه كۆمپانیاكه له جیاتی ئه‌وه‌ی به‌ڕاسته‌وخۆیی كۆین بفرۆشێت، له رێگه‌ی فرۆشتنی پاكێجی فێركاریه‌وه و به شێوه‌یه‌كی ناراسته‌وخۆ كۆینه‌كانی هه‌رزانفرۆش ئه‌كا. له ئێستادا ئه‌و كۆینانه كه هیچ به‌هایه‌كیان نیه و ناگۆڕدرێته‌وه به هیچ دراوێكی تر و ناتوانی شتی پێ بكڕیت، به‌ڵام وه‌نكۆین ئه‌م فێله‌ی به‌كارهێناوه بۆ شاردنه‌وه‌ی به‌های راسته‌قینه‌ی كۆینه‌كان. له هه‌مانكاتدا ئه‌م كۆینانا كه له ئێستادا هیچ به‌هایه‌كی دراویان نیه و وه‌كو كاڵایش سه‌یر ناكرێت، ئه‌گه‌ر كۆمپانیاكه بیه‌وێت كۆین بفرۆشێت له ئێستادا ڕه‌نگه گرفتی یاسایی زیاتری بۆ دروست بێت. به‌لام ئێستا به‌ناوی فرۆشتنی بابه‌تی فێركاریه‌وه خۆی ده‌ربازكردووه له‌و یاسایانه‌ی ڕێگری له به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می ده‌كه‌ن.
به‌بڕوای من كۆمپانیاكه نایه‌وێ كۆین بفرۆشێت بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵك له به‌های راسته‌قینه‌ی كۆینه‌كانیان تێنه‌گه‌ن، ئه‌وان نایانه‌وێ نرخێكی كه‌م له‌سه‌ر كۆینه‌كانیان دانێن (هه‌رچه‌نده ئێستا به ناوی پاكێجی فێركاری و تۆكنه‌وه) ئه‌و كۆینانه به نرخێكی زۆر كه‌م ده‌فرۆشن. بۆیه كۆمپانیاكه له جیاتی ئه‌وه‌ی به‌ڕاسته‌وخۆیی كۆین بفرۆشێت، له رێگه‌ی فرۆشتنی پاكێجی فێركاریه‌وه و به شێوه‌یه‌كی ناراسته‌وخۆ كۆینه‌كانی هه‌رزانفرۆش ئه‌كا. له ئێستادا ئه‌و كۆینانه كه هیچ به‌هایه‌كیان نیه و ناگۆڕدرێته‌وه به هیچ دراوێكی تر و ناتوانی شتی پێ بكڕیت، به‌ڵام وه‌نكۆین ئه‌م فێله‌ی به‌كارهێناوه بۆ شاردنه‌وه‌ی به‌های راسته‌قینه‌ی كۆینه‌كان. له هه‌مانكاتدا ئه‌م كۆینانا كه له ئێستادا هیچ به‌هایه‌كی دراویان نیه و وه‌كو كاڵایش سه‌یر ناكرێت، ئه‌گه‌ر كۆمپانیاكه بیه‌وێت كۆین بفرۆشێت له ئێستادا ڕه‌نگه گرفتی یاسایی زیاتری بۆ دروست بێت. به‌لام ئێستا به‌ناوی فرۆشتنی بابه‌تی فێركاریه‌وه خۆی ده‌ربازكردووه له‌و یاسایانه‌ی ڕێگری له به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می ده‌كه‌ن.
وه‌ن كۆین و به‌رنامه‌ی پۆنزی
وه‌نكۆین وه‌ك بازگانیه‌كی پۆنزی سه‌یر ئه‌كرێ، خۆم بروم وایه ئه‌وه‌ی وه‌ن كۆین له به‌رنامه‌ی پۆنزیه‌كه‌ی چارلس پۆنزی جیا ئه‌كاته‌وه ئه‌وه‌یه له هه‌مان كاتدا پشتی به‌ستووه به به به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می بۆ ئه‌وه‌ی خێراتر گه‌شه بكات. ئه‌مه ده‌یكه‌ن فێڵێكی زۆر زیره‌كانه‌یه كه ده‌توانێت به‌م خێراییه به‌رنامه پۆنزیه‌كه ته‌شه‌نه بكات، هه‌ر ئه‌مه‌ش نهێنی پشت ئه‌م بڵاوبوونه‌وه خێرایه‌ی ئه‌م بازرگانیه‌یه، نه‌ك گرنگی وه‌نكۆین.
له كاتێكدا له به‌رنامه هه‌ره‌میه‌كاندا به‌شداربوان له رێگه‌ی هێنانی ئه‌ندامی نوێوه پاره‌یان ده‌سه‌كه‌وێت, سروشتی ئه‌م به‌رنامه‌یه وایه له ماوه‌یه‌كی كه‌مدا شكست ده‌هێنێت. به‌ڵام له به‌رنامه‌ی پۆنزیدا ئه‌مه جیاوازه، به‌وه ناسراوه ته‌مه‌نێكی درێژتری هه‌یه.
بێرنی مادۆف كه به خاوه‌نی گه‌وره‌تین به‌رنامه‌ی پۆنزی داده‌نرێت له مێژوودا، هاوڵاتیه‌كی جووی ئه‌مریكیه كه توانی ده‌یان هه‌زار وه‌به‌رهێن رابكێشێته ناو به‌رنامه‌كه‌یه و ده‌یان ملیار دۆلاریان لێ وه‌ربگرێت، ئه‌م به‌رنامه‌ی بێرنی بۆ ماوه‌ی ٣٠ ساڵ به‌ردوام بوو تا دواجار ده‌ستگیركراو و بڕیاری ١٥٠ ساڵ زیندانی بۆ ده‌ركرا.
وه‌نكۆین وه‌ك بازگانیه‌كی پۆنزی سه‌یر ئه‌كرێ، خۆم بروم وایه ئه‌وه‌ی وه‌ن كۆین له به‌رنامه‌ی پۆنزیه‌كه‌ی چارلس پۆنزی جیا ئه‌كاته‌وه ئه‌وه‌یه له هه‌مان كاتدا پشتی به‌ستووه به به به‌رنامه‌ی هه‌ره‌می بۆ ئه‌وه‌ی خێراتر گه‌شه بكات. ئه‌مه ده‌یكه‌ن فێڵێكی زۆر زیره‌كانه‌یه كه ده‌توانێت به‌م خێراییه به‌رنامه پۆنزیه‌كه ته‌شه‌نه بكات، هه‌ر ئه‌مه‌ش نهێنی پشت ئه‌م بڵاوبوونه‌وه خێرایه‌ی ئه‌م بازرگانیه‌یه، نه‌ك گرنگی وه‌نكۆین.
له كاتێكدا له به‌رنامه هه‌ره‌میه‌كاندا به‌شداربوان له رێگه‌ی هێنانی ئه‌ندامی نوێوه پاره‌یان ده‌سه‌كه‌وێت, سروشتی ئه‌م به‌رنامه‌یه وایه له ماوه‌یه‌كی كه‌مدا شكست ده‌هێنێت. به‌ڵام له به‌رنامه‌ی پۆنزیدا ئه‌مه جیاوازه، به‌وه ناسراوه ته‌مه‌نێكی درێژتری هه‌یه.
بێرنی مادۆف كه به خاوه‌نی گه‌وره‌تین به‌رنامه‌ی پۆنزی داده‌نرێت له مێژوودا، هاوڵاتیه‌كی جووی ئه‌مریكیه كه توانی ده‌یان هه‌زار وه‌به‌رهێن رابكێشێته ناو به‌رنامه‌كه‌یه و ده‌یان ملیار دۆلاریان لێ وه‌ربگرێت، ئه‌م به‌رنامه‌ی بێرنی بۆ ماوه‌ی ٣٠ ساڵ به‌ردوام بوو تا دواجار ده‌ستگیركراو و بڕیاری ١٥٠ ساڵ زیندانی بۆ ده‌ركرا.
له به‌رنامه‌ی پۆنزیدا ئه‌و كه‌سانه‌ی به‌شدارن وا ئه‌زانن له رێگه‌ی
وه‌به‌رهێنانه‌وه پاره‌یان ده‌سه‌كه‌وێت، وه‌به‌رهێنه‌ران به‌ڵێنی ده‌ستكه‌وتی گه‌وره‌یان
پێ ئه‌درێت (هه‌رچه‌نده دكتۆر رۆژا له یه‌كێك له وێبناره‌كانیا ئه‌ڵێ كریپتۆ كه‌ره‌نسی
مه‌ترسی زۆره و ئێمه ترسمان هه‌یه).
له به‌رنامه‌ی پۆنزیدا ئه‌و بڕه پاره‌یه‌ی وه‌ك قازانج ئه‌درێته وه‌به‌رهێنه‌ره‌كان، له‌سه‌ر حسابی ئه‌و وه‌به‌رهێنه‌رانه‌یه كه تازه هاتوونه‌ته ناو به‌رنامه‌كه‌وه و بڕێك پاره‌یان له‌به‌رامبه‌ر به‌شداریكردندا داوه، به‌م جۆره پاره له وه‌به‌رهێنه‌رێك وه‌ره‌گرن و ئه‌یده‌نه وه‌به‌رهێنێكی تر و به‌رنامه‌كه به‌م جۆره به‌رده‌وام ده‌بێت. واتا قازانجی هیچ یه‌كێك له‌و وه‌به‌رهێنه‌رانه له‌سه‌ر بنه‌مای فرۆشتنی كاڵا و قازانجی راسته‌قینه نیه.
ئه‌گه‌ره‌كانی سه‌ركه‌وتنی وه‌نكۆین؟
ئه‌گه‌ر وه‌نكۆین بچێته بۆرسه‌وه چی ڕووده‌دات؟
گریمان وه‌ن كۆین ده‌توانێت خۆی ڕابگرێت و ناهێڵێت شكتبهێنێت، داهاتووی ئه‌م دراوه چۆن ده‌بێت؟ به گوێره‌ی هه‌ندێك داتا وه‌نكۆین رۆژانه ده‌توانێ ڕێژه‌یه‌كی زۆر كۆین دروستبكات كه له داهاتوودا ملیاران كۆین تێده‌په‌ڕێنێت، به جۆرێك ژماره‌ی ئه‌و كۆینانه‌ی له رۆژێكدا دروستی ده‌كات زۆر زیاتره له ژماره‌ی ئه‌و كۆینانه‌ی كه بیتكۆین ده‌توانێت له هه‌موو ته‌مه‌نیدا دروستی بكات، له ئێستا ١٥ ملیۆن بتكۆین هه‌یه و سیسته‌مه‌كه ناتوانێت له ٢١ ملیۆن تێپه‌ڕبكات كه ئه‌مه‌ش خاڵێكی گرنگه وا ئه‌كا نرخی بتكۆین به به‌رزی بمێنێته‌وه. به‌ڵام زۆری ژماره‌ی ئه‌و كۆینانه‌ی وه‌نكۆین دروستی ده‌كات واده‌كات نرخی كۆینه‌كان له داهاتووشدا نه‌توانن به‌هیچ شێوه‌یه‌ك به‌رزببنه‌وه و مونافه‌سه‌ی دۆلاریشیان پێ نه‌كرێت، نه‌ك بتكۆین. بۆیه له داهاتوودا و له باشترین حاڵه‌تدا نرخی وه‌نكۆینێك مه‌حاڵه بتوانێت بگاته ١ دۆلاریش. ئه‌گه‌ر بتوانێت له بازاڕیشدا جێی خۆی بكاته‌وه حاڵی وه‌ك حاڵی دراوه‌كانی تر ئه‌بێت یان زۆر له‌وان باشتر نابێ.
له به‌رنامه‌ی پۆنزیدا ئه‌و بڕه پاره‌یه‌ی وه‌ك قازانج ئه‌درێته وه‌به‌رهێنه‌ره‌كان، له‌سه‌ر حسابی ئه‌و وه‌به‌رهێنه‌رانه‌یه كه تازه هاتوونه‌ته ناو به‌رنامه‌كه‌وه و بڕێك پاره‌یان له‌به‌رامبه‌ر به‌شداریكردندا داوه، به‌م جۆره پاره له وه‌به‌رهێنه‌رێك وه‌ره‌گرن و ئه‌یده‌نه وه‌به‌رهێنێكی تر و به‌رنامه‌كه به‌م جۆره به‌رده‌وام ده‌بێت. واتا قازانجی هیچ یه‌كێك له‌و وه‌به‌رهێنه‌رانه له‌سه‌ر بنه‌مای فرۆشتنی كاڵا و قازانجی راسته‌قینه نیه.
ئه‌گه‌ره‌كانی سه‌ركه‌وتنی وه‌نكۆین؟
ئه‌گه‌ر وه‌نكۆین بچێته بۆرسه‌وه چی ڕووده‌دات؟
گریمان وه‌ن كۆین ده‌توانێت خۆی ڕابگرێت و ناهێڵێت شكتبهێنێت، داهاتووی ئه‌م دراوه چۆن ده‌بێت؟ به گوێره‌ی هه‌ندێك داتا وه‌نكۆین رۆژانه ده‌توانێ ڕێژه‌یه‌كی زۆر كۆین دروستبكات كه له داهاتوودا ملیاران كۆین تێده‌په‌ڕێنێت، به جۆرێك ژماره‌ی ئه‌و كۆینانه‌ی له رۆژێكدا دروستی ده‌كات زۆر زیاتره له ژماره‌ی ئه‌و كۆینانه‌ی كه بیتكۆین ده‌توانێت له هه‌موو ته‌مه‌نیدا دروستی بكات، له ئێستا ١٥ ملیۆن بتكۆین هه‌یه و سیسته‌مه‌كه ناتوانێت له ٢١ ملیۆن تێپه‌ڕبكات كه ئه‌مه‌ش خاڵێكی گرنگه وا ئه‌كا نرخی بتكۆین به به‌رزی بمێنێته‌وه. به‌ڵام زۆری ژماره‌ی ئه‌و كۆینانه‌ی وه‌نكۆین دروستی ده‌كات واده‌كات نرخی كۆینه‌كان له داهاتووشدا نه‌توانن به‌هیچ شێوه‌یه‌ك به‌رزببنه‌وه و مونافه‌سه‌ی دۆلاریشیان پێ نه‌كرێت، نه‌ك بتكۆین. بۆیه له داهاتوودا و له باشترین حاڵه‌تدا نرخی وه‌نكۆینێك مه‌حاڵه بتوانێت بگاته ١ دۆلاریش. ئه‌گه‌ر بتوانێت له بازاڕیشدا جێی خۆی بكاته‌وه حاڵی وه‌ك حاڵی دراوه‌كانی تر ئه‌بێت یان زۆر له‌وان باشتر نابێ.
دكتۆر رۆژا ئیكناتۆڤا ده‌لێت "كارده‌كه‌ین بۆ دروستكردنی
ئاڵوگۆری دراوی تایبه‌ت به وه‌نكۆین و له ٢٠١٨ ده‌مانه‌وێت بچینه بۆرسه‌وه"
ئه‌گه‌ر ئه‌مه ڕووبدات نرخی وه‌نكۆین زۆر كه‌م ده‌بێت چونكه ملیۆنان كۆین له
بازاڕدا ئه‌بن به بێ ئه‌وه‌ی هیچ داواكاریه‌كیان له‌سه‌ربێ و هیچ ماڵپه‌رێكی
جێمتمانه یان هیچ فرۆشیارێك ئاماده‌بێ ئه‌م دراوه وه‌ك ڕێگایه‌كی پاره‌وه‌رگرتن
قبوڵ بكا (جگه له‌و ماڵپه‌ڕانه‌ی سه‌ر به وه‌نكۆینن). له باشترین حاڵه‌تدا له
ساڵی یه‌كه‌مدا ڕه‌نگه بتوانیت سه‌دان كۆین به دۆلارێك بكڕیت.
بۆ ڕێگرتن له دابه‌زنی نرخی وه‌نكۆین كۆمپانیا ناچار ده‌بێت فرۆشتن و خستنه بۆرسه‌ی كۆینه‌كان زۆر سنوورداربكات بۆ ئه‌وه‌ی نرخی نه‌شكێت (دكتۆر روژا له وێبنارێكدا ئاماژه سنوورداركردنه ئه‌كا). ئه‌م سنوورداركردنه‌ی فرۆشتنی وه‌نكۆین بێ گرفت نیه و ناتوانێت به‌رده‌وام بێت، چونكه خه‌ڵكێكی زۆر وه‌ربه‌رهێنانیان كردووه و ئه‌یانه‌وێ پاره‌كه‌یان ده‌ستكه‌وێته‌وه.
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی سه‌ره‌تاكانی بتكۆین ڕه‌وشی زۆر له وه‌نكۆین باشتر بوو، هێشتا نرخی بتكۆینێك هه‌تا ناوه‌راستی ساڵی ٢٠١٠ ئینجا گه‌شته ١ سه‌نت، له كاتێكدا دراوه‌كه له مانگی یه‌كی ٢٠٠٩ بڵاوكرایه‌وه. دوای ئه‌وه به چه‌ند قۆناغێك نرخه‌كه‌ی به‌رزبوویه‌وه، به‌تایبه‌ت دوای ئه‌وه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی له بواری كڕین و فرۆشتنی ده‌رمانی هۆشبه‌ر كاریان ئه‌كرد زانیان ئه‌توانن ئه‌م دراوه به‌كاربهێنن بۆ مامه‌ڵه‌كانیان به‌بێ ئه‌وه‌ی ناسنامه‌یان كه‌شفبێت، به‌تایبه‌تی تریش له‌مساڵدا به‌رزبوونه‌وه‌یه‌كی خه‌یالی تۆماركرد و ئێستا نرخی هه‌ر بیتكۆینێك زیاتره له ٣٧٠٠ دۆلار و به‌ردوام ئه‌م نرخه به‌ڕێژه‌یه‌كی زۆر به‌رز و نزم ئه‌كا. ته‌نها ئه‌مرۆ ١٢-٨-٢٠١٧ نرخه‌كه‌ی زیاتر ٣٠٠ دۆلار زیادیكرد.
ئایا وه‌نكۆین ده‌توانێت هاوشێوه‌ی بیتكۆین سه‌ركه‌وتووبێت؟
ڕه‌نگه زۆر هۆكاری تری نادیار هه‌بن له پشت گه‌شه‌كردنی بتكۆین به‌رزبوونه‌وه‌ی نرخه‌كه‌ی، به‌ڵام دیارترین هۆكاره‌كانی سه‌ركه‌وتنی بیتكۆین ئه‌مانه‌ن، كه له وه‌نكۆیندا نین، یان جیاوازن.
* به‌شێك له خه‌ڵكی پێویستیان به به‌كارهێنانی دراوێكی جیاواز هه‌بوو له دراوه‌كانی تر، له‌وانه هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ی مامه‌ڵه‌ی نایاسایی و كوشتن و فرۆشتنی ده‌رمان و كاره مه‌ترسیدار و نهێنیه‌كانی تر ئه‌نجام ئه‌ده‌ن. چونكه ناردنی پاره له‌م سیسته‌مه راسته‌وخۆ له نێوان دوو كه‌سه‌كه‌دا ڕووده‌دات و لایه‌نی سێیه‌م بوونی نیه، بۆیه به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ناسنامه‌ی ئه‌و كه‌سانه كه‌شف نابێت كه مامه‌ڵه ئه‌كه‌ن. بۆیه ئه‌مه باشترین ڕێگا بوو بۆ ئه‌و كه‌سانه و ڕوویان كرده به‌كارهێنانی بیتكۆین و بوویه پێویستیه‌كی گرنگی خه‌ڵكێكی زۆر. به‌ڵام ئه‌م حاڵه‌ته‌دا له وه‌نكۆیندا جیاوازه، وه‌نكۆین بۆ ناردنی دراو سوود له كه‌ی وای سی وه‌رده‌گرێت بۆیه ناسنامه‌ی كه‌سه‌كان دیار و ئاشكران، هه‌رچه‌نه ئه‌م خاڵه‌ش گرنگی خۆی هه‌یه و ڕه‌نگه وه‌نكۆین بتوانێت ئه‌و جێگایه پڕ بكاته‌وه كه بتكۆین نه‌یكردووه و ببێته پێویستی كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك.
* هیچ تاكسێكی له‌سه‌ر نیه و كرێی ئاڵوگۆری پاره وه‌رناگیرێت یان كه‌مه. چونكه سیسته‌مه‌كه له‌لایه‌ن هیچ حكومه‌ت و بانكێكه‌وه به‌ڕێوه‌نابرێت و كه‌س ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ریدا نیه.
* بۆ سپیكردنه‌وه‌ی پاره به‌كارده‌هێنرێت.
* هه‌رزوو ماڵپه‌ری ویكیلیكس و چه‌ندین ماڵپه‌ری تری به‌ناوبانگ بیتكۆینیان وه‌ك یه‌كێك له رێگاكانی پاره‌وه‌رگرتن قبوڵكرد.
* قورسایی بیتكۆین له ئه‌مریكا و ئه‌وروپایه، له كاتێكدا وه‌نكۆین قورساییه‌كه‌ی له ئاسیایه و به پێی قسه‌كانی دكتۆر رۆژا ده‌یانه‌وێت له ئه‌فریقاش گه‌شه‌ی پێ بده‌ن.
* زۆربه‌ی پرۆگرامه‌ره‌كان مامه‌ڵه به بیتكۆینه‌وه ده‌كه‌ن، هه‌ندێك جار تاكه ڕێگه‌ی پاره وه‌رگرتنه و كڕیار ناچاردەبێت بتکۆین به‌كاربهێنێت چونكه هیچ به‌دیلێكی تری نیه. ئه‌و كاته‌ی ڤایرۆسی وه‌نه كرای بڵاوبوویه‌وه هاكه‌ره‌كان بۆ چاككردنه‌وه‌ی كۆمپیوته‌ری تووشبووه‌كان ته‌نها بیتكۆینیان قبوڵده‌كرد.
* ژماره‌ی بیتكۆینه‌كان كه‌مه و خه‌ڵكێكی زۆر بیتكۆینیان كڕیوه به‌مه‌به‌ستی وه‌به‌رهێنان و به‌و هیوایه‌ن نرخه‌كه‌ی به‌رزتر بێته‌وه، به پێی هه‌ندێك پێشبینی نرخی هه‌ر بیتكۆینێك له ٢٠٢١ ڕه‌نگه بگاته ١٠٠ هه‌زار دۆلار. هه‌رچه‌نده پێشبینیكردن بۆ بیتكۆین قورسه چونكه هیچ كه‌سێك ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ریدا نیه، ئه‌م به‌رز و نزمیه‌ش له نرخه‌كانیدا ئه‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ئه‌و هۆكاره.
له ئێستادا وه‌نكۆین ناگۆڕدرێته‌وه بۆ هیچ دراوێك، ته‌نها یه‌ك ماڵپه‌ڕ هه‌یه وه‌نكۆین وه‌ك یه‌كێك له ڕێگاكانی پاره‌وه‌رگرتن قبول ده‌كات، ئه‌ویش ماڵپه‌رێكی لۆكاڵیه‌وه و ماوه‌یه‌كی كه‌مه له لایه‌ن وه‌نكۆینه‌وه دروستكراوه. به‌لام هێشتا ده‌توانێت له داهاتوودا هه‌ندێك له‌و بۆشاییانه پڕ بكاته‌وه كه بیتكۆین نه‌یویستووه یان نه‌یتوانیوه بیكات، به‌مه‌ش ده‌توانێت به‌كارهێنه‌ری خۆی په‌یا بكات و به‌هایه‌ك بداته دراوه‌كه، به‌ڵام هه‌رگیز ناتوانێت نرخه‌كه‌ی زۆر به‌رزبێت. پێم وانیه ئامانجی كۆمپانیاكه‌ش به‌رزی نرخ بێت.
بۆ ڕێگرتن له دابه‌زنی نرخی وه‌نكۆین كۆمپانیا ناچار ده‌بێت فرۆشتن و خستنه بۆرسه‌ی كۆینه‌كان زۆر سنوورداربكات بۆ ئه‌وه‌ی نرخی نه‌شكێت (دكتۆر روژا له وێبنارێكدا ئاماژه سنوورداركردنه ئه‌كا). ئه‌م سنوورداركردنه‌ی فرۆشتنی وه‌نكۆین بێ گرفت نیه و ناتوانێت به‌رده‌وام بێت، چونكه خه‌ڵكێكی زۆر وه‌ربه‌رهێنانیان كردووه و ئه‌یانه‌وێ پاره‌كه‌یان ده‌ستكه‌وێته‌وه.
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی سه‌ره‌تاكانی بتكۆین ڕه‌وشی زۆر له وه‌نكۆین باشتر بوو، هێشتا نرخی بتكۆینێك هه‌تا ناوه‌راستی ساڵی ٢٠١٠ ئینجا گه‌شته ١ سه‌نت، له كاتێكدا دراوه‌كه له مانگی یه‌كی ٢٠٠٩ بڵاوكرایه‌وه. دوای ئه‌وه به چه‌ند قۆناغێك نرخه‌كه‌ی به‌رزبوویه‌وه، به‌تایبه‌ت دوای ئه‌وه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی له بواری كڕین و فرۆشتنی ده‌رمانی هۆشبه‌ر كاریان ئه‌كرد زانیان ئه‌توانن ئه‌م دراوه به‌كاربهێنن بۆ مامه‌ڵه‌كانیان به‌بێ ئه‌وه‌ی ناسنامه‌یان كه‌شفبێت، به‌تایبه‌تی تریش له‌مساڵدا به‌رزبوونه‌وه‌یه‌كی خه‌یالی تۆماركرد و ئێستا نرخی هه‌ر بیتكۆینێك زیاتره له ٣٧٠٠ دۆلار و به‌ردوام ئه‌م نرخه به‌ڕێژه‌یه‌كی زۆر به‌رز و نزم ئه‌كا. ته‌نها ئه‌مرۆ ١٢-٨-٢٠١٧ نرخه‌كه‌ی زیاتر ٣٠٠ دۆلار زیادیكرد.
ئایا وه‌نكۆین ده‌توانێت هاوشێوه‌ی بیتكۆین سه‌ركه‌وتووبێت؟
ڕه‌نگه زۆر هۆكاری تری نادیار هه‌بن له پشت گه‌شه‌كردنی بتكۆین به‌رزبوونه‌وه‌ی نرخه‌كه‌ی، به‌ڵام دیارترین هۆكاره‌كانی سه‌ركه‌وتنی بیتكۆین ئه‌مانه‌ن، كه له وه‌نكۆیندا نین، یان جیاوازن.
* به‌شێك له خه‌ڵكی پێویستیان به به‌كارهێنانی دراوێكی جیاواز هه‌بوو له دراوه‌كانی تر، له‌وانه هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ی مامه‌ڵه‌ی نایاسایی و كوشتن و فرۆشتنی ده‌رمان و كاره مه‌ترسیدار و نهێنیه‌كانی تر ئه‌نجام ئه‌ده‌ن. چونكه ناردنی پاره له‌م سیسته‌مه راسته‌وخۆ له نێوان دوو كه‌سه‌كه‌دا ڕووده‌دات و لایه‌نی سێیه‌م بوونی نیه، بۆیه به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ناسنامه‌ی ئه‌و كه‌سانه كه‌شف نابێت كه مامه‌ڵه ئه‌كه‌ن. بۆیه ئه‌مه باشترین ڕێگا بوو بۆ ئه‌و كه‌سانه و ڕوویان كرده به‌كارهێنانی بیتكۆین و بوویه پێویستیه‌كی گرنگی خه‌ڵكێكی زۆر. به‌ڵام ئه‌م حاڵه‌ته‌دا له وه‌نكۆیندا جیاوازه، وه‌نكۆین بۆ ناردنی دراو سوود له كه‌ی وای سی وه‌رده‌گرێت بۆیه ناسنامه‌ی كه‌سه‌كان دیار و ئاشكران، هه‌رچه‌نه ئه‌م خاڵه‌ش گرنگی خۆی هه‌یه و ڕه‌نگه وه‌نكۆین بتوانێت ئه‌و جێگایه پڕ بكاته‌وه كه بتكۆین نه‌یكردووه و ببێته پێویستی كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك.
* هیچ تاكسێكی له‌سه‌ر نیه و كرێی ئاڵوگۆری پاره وه‌رناگیرێت یان كه‌مه. چونكه سیسته‌مه‌كه له‌لایه‌ن هیچ حكومه‌ت و بانكێكه‌وه به‌ڕێوه‌نابرێت و كه‌س ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ریدا نیه.
* بۆ سپیكردنه‌وه‌ی پاره به‌كارده‌هێنرێت.
* هه‌رزوو ماڵپه‌ری ویكیلیكس و چه‌ندین ماڵپه‌ری تری به‌ناوبانگ بیتكۆینیان وه‌ك یه‌كێك له رێگاكانی پاره‌وه‌رگرتن قبوڵكرد.
* قورسایی بیتكۆین له ئه‌مریكا و ئه‌وروپایه، له كاتێكدا وه‌نكۆین قورساییه‌كه‌ی له ئاسیایه و به پێی قسه‌كانی دكتۆر رۆژا ده‌یانه‌وێت له ئه‌فریقاش گه‌شه‌ی پێ بده‌ن.
* زۆربه‌ی پرۆگرامه‌ره‌كان مامه‌ڵه به بیتكۆینه‌وه ده‌كه‌ن، هه‌ندێك جار تاكه ڕێگه‌ی پاره وه‌رگرتنه و كڕیار ناچاردەبێت بتکۆین به‌كاربهێنێت چونكه هیچ به‌دیلێكی تری نیه. ئه‌و كاته‌ی ڤایرۆسی وه‌نه كرای بڵاوبوویه‌وه هاكه‌ره‌كان بۆ چاككردنه‌وه‌ی كۆمپیوته‌ری تووشبووه‌كان ته‌نها بیتكۆینیان قبوڵده‌كرد.
* ژماره‌ی بیتكۆینه‌كان كه‌مه و خه‌ڵكێكی زۆر بیتكۆینیان كڕیوه به‌مه‌به‌ستی وه‌به‌رهێنان و به‌و هیوایه‌ن نرخه‌كه‌ی به‌رزتر بێته‌وه، به پێی هه‌ندێك پێشبینی نرخی هه‌ر بیتكۆینێك له ٢٠٢١ ڕه‌نگه بگاته ١٠٠ هه‌زار دۆلار. هه‌رچه‌نده پێشبینیكردن بۆ بیتكۆین قورسه چونكه هیچ كه‌سێك ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ریدا نیه، ئه‌م به‌رز و نزمیه‌ش له نرخه‌كانیدا ئه‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ئه‌و هۆكاره.
له ئێستادا وه‌نكۆین ناگۆڕدرێته‌وه بۆ هیچ دراوێك، ته‌نها یه‌ك ماڵپه‌ڕ هه‌یه وه‌نكۆین وه‌ك یه‌كێك له ڕێگاكانی پاره‌وه‌رگرتن قبول ده‌كات، ئه‌ویش ماڵپه‌رێكی لۆكاڵیه‌وه و ماوه‌یه‌كی كه‌مه له لایه‌ن وه‌نكۆینه‌وه دروستكراوه. به‌لام هێشتا ده‌توانێت له داهاتوودا هه‌ندێك له‌و بۆشاییانه پڕ بكاته‌وه كه بیتكۆین نه‌یویستووه یان نه‌یتوانیوه بیكات، به‌مه‌ش ده‌توانێت به‌كارهێنه‌ری خۆی په‌یا بكات و به‌هایه‌ك بداته دراوه‌كه، به‌ڵام هه‌رگیز ناتوانێت نرخه‌كه‌ی زۆر به‌رزبێت. پێم وانیه ئامانجی كۆمپانیاكه‌ش به‌رزی نرخ بێت.
له كۆتاییدا ئه‌مه‌وێ ئه‌وه بڵێم ئه‌مه‌ی وه‌نكۆین ئه‌یكات
قومارێكی مه‌ترسیداره به پاره‌ی خه‌ڵكه‌وه، ناڵێم به‌شدار بن یان نا، به‌ڵام هه‌وڵبده
زۆرترین گه‌ڕان و زانیاری وه‌ربگریت پێش بڕیاردان، ئه‌گه‌ر ئه‌گه‌ری سه‌ركه‌وتن
زۆر به‌رز نه‌بوو ئه‌وا بزانه تۆ قومار ده‌كه‌ی نه‌ك ریسك، ئه‌وه‌ی ریسك له
قومار جیا ئه‌كاته‌وه پێی ئه‌وترێ ریسكی حساب بۆكراو.
به سوپاسه‌وه‌ی وه‌رگیراوه
0 comments:
Post a Comment